Zasada działania silnika dwusuwowego

Nazwa silnika dwusuwowego pochodzi od dwóch suwów — sprężania i pracy — składających się na cykl roboczy silnika. Napełnianie (ssanie) i wydech odbywają się tu prawie jednocześnie w krótkich odstępach czasu, w chwili gdy tłok znajduje się w pobliżu WZ — pod koniec suwu pracy.
Silnik dwusuwowy różni się od silnika czterosuwowego brakiem mechanizmu rozrządu. Rolę zaworów spełnia tłok, odsłaniając i przykrywając kanał wlotowy i wylotowy.
Zasada działania silnika dwusuwowego w układzie elementarnym jest następująca. Tłok, przesuwając się od WZ do ZZ, zasłania kanały: przelotowy i wylotowy. Jednocześnie wytwarza w szczelnie zamkniętej komorze korbowej podciśnienie, na skutek czego otwiera się samoczynnie zawór płytkowy, przez który wpada mieszanka paliwowo-powienzna, wytwarzana w gaźniku.
Jest to suw sprężania, przy którym jednocześnie następuje napełnianie komory korbowej paliwem.
Gdy tłok znajdzie się w pobliżu ZZ w końcu suwu sprężania, następuje zapalenie mieszanki w komorze spalania, napełnionej w poprzednim suwie. W tym momencie zamyka się samoczynnie zawór płytkowy.

Ciśnienie gazów przesuwa tłok od ZZ do WZ i następuje suw pracy. Jednocześnie tłok spręża mieszankę w szczelnie zamkniętej komorze korbowej. W końcowej fazie suwu pracy tłok odsłania kanał wylotowy, przez który ulatują sprężone gazy, a następnie kanał przelotowy, przez który wlatuje mieszanka sprężona wstępnie w komorze korbowej.
Strumień mieszanki wlatując do cylindra napotyka na swej drodze wygarbienie tłoka, który zmienia jej kierunek, tak aby wypełniała całą wolną przestrzeń cylindra i usunęła resztki spalin.
Przed ulatywaniem mieszanki paliwowej przez otwarty kanał wylotowy chroni szybki ruch tłoka, który natychmiast, zaczynając nowy suw sprężania zasłoni kanał wydechowy.
Opisany wyżej system napełniania mieszanką komory korbowej jest obecnie najczęściej spotykany. Niemniej jednak spotyka się jeszcze silniki, gdzie zamiast zaworu płytkowego tłok odsłania i zakrywa otwór wlotowy do komory korbowej.
W innych typach silników, wlotem mieszanki do komory korbowej steruje tzw. przepustnica obrotowa. Jest to tarcza osadzona na wale korbowym z wyciętym segmentem, który to odsłania i zakrywa otwór wlotowy do komory korbowej.
Coraz częściej stosowane są w silnikach dwusuwowych tzw. doki z płaskim denkiem, a właściwie lekko wypukłym. W tym przypadku rolę garbu na tłoku spełnia podwójny kanał przelotowy, kierujący dwa strumienie mieszanki pod takim kątem względem siebie, że wytworzona siła wypadkowa kieruje mieszankę w stronę głowicy cylindra, co uniemożliwia jej wydostanie się przez kanał wylotowy.